- wxcprojekt
DZIAŁANIA WYWROTOWE - DEZINFORMACJA I PRZYGOTOWANIE ORGANIZACJI DO PRZECIWDZIAŁANIA DEZINFORMACJI
Niniejszy odcinek BLOGA poświęcony jest podstawowym informacjom na temat DEZINFORMACJI, która jest częścią szerszej domeny zagrożeń, którą nazywamy DZIAŁANIAMI WYWROTOWYMI. Tekst skupia się także na podstawowych informacjach na temat przygotowania Organizacji do przeciwdziałania zjawiskom tego typu.
Moim zamiarem było wskazać dobre praktyki oraz sprawdzone rozwiązania w procesie przygotowania Organizacji do wzmiankowanego zagrożenia, czyli jak przygotować personel oraz jak dopasować struktury Organizacji do radzenia sobie z szeroko pojmowanymi „Fake News’ami”. Tekst czerpie i opiera się na RESIST 2[1] oraz Kodeksie Dobrych Praktyk[2], i jest tak naprawdę jedynie "zajawką" rozwiązań i procedur, które można stosować w przypadku DEZINFORMACJI.
[1] RESIST 2 – Dokument opracowany przez Government Comminication Service (UK) jako swoiste narzędzie do wykrywania, przeciwdziałania i zwalczania dezinformacji. Dokument także w wersji polskojęzycznej.
[2] Kodeks dobrych praktyk. Wspólnie przeciw dezinformacji. Praca zbiorowa. Kwiecień 2023.
INFORMACJE PODSTAWOWE
DZIAŁALNOŚĆ WYWROTOWA lub DZIAŁANIA WYWROTOWE to działanie lub skoordynowany ciąg działań o dowolnym charakterze, podejmowane w celu osłabienia wojskowej, ekonomicznej lub politycznej siły ustanowionych władz, poprzez podważanie morale, lojalności lub wiarygodności ich członków.[1]
Do działalności wywrotowej, a właściwie metod prowadzenia takiej działalności zaliczymy w szczególności:
1. DEZINFORMACJĘ;
3. Manipulację;
4. Działania mylące – w ostatnim czasie często nazywane decepcją;
5. Agenturę wpływu, prowadząca lobbing, realizująca naciski ale również rozpowszechniająca nieprawdziwe informacje czy też wprowadzająca w błąd opinię publiczną przez decepcję;
6. Manifestacje, pikiety, protesty;
7. Mały sabotaż – graffiti, wlepki, banery i inne formy rozwieszania lub malowania informacji nawołujących do obalenia władzy lub zmiany statusu/sytuacji w jakimś obszarze;
8. Zamieszki.
Działalność wywrotowa to bardzo szeroka domena służb specjalnych często wspieranych przez wyspecjalizowane komórki sił specjalnych czy komórki walki psychologicznej. Oczywiście jest to domena służb specjalnych głównie tych państw, które realizują szerokie spektrum aktywności międzynarodowej.
Ale czy tylko?
Okazuje się, że działalność wywrotowa to także domena realizowana w świecie cywilnym przez firmy, instytucje i korporacje chociażby w walce o rynek. Oczywiście, i w tym przypadku, tym szczególnym obszarem, zajmują się wyspecjalizowane komórki parające się szpiegostwem gospodarczym i lobbingiem. Zdarza się jednak także, że DEZINFORMACJĄ w ramach DZIAŁAŃ WYWROTOWYCH, czy też po prostu czystą DEZINFORMACJĄ w ramach szkodzenia komuś lub czemuś zajmują się pojedyncze osoby czy redakcje gazet lub czasopism.
W tym miejscu warto zwrócić także uwagę, że tak jak firmy i instytucje cywilne „zajmują” się chociażby dezinformacją tak i zajmują się również ostrzeganiem o niej. Świetnym przykładem jest chociażby brytyjski Government Communication Service, który opracował swoisty pakiet/narzędzie do przeciwdziałania dezinformacji o nazwie RESIST/RESIST 2.
DEZINFORMACJA może być dowolnym przekazem tekstowym lub audiowizualnym, który jest rozpowszechniany w sposób świadomy lub nieświadomy i oddziałuje negatywnie na odbiorców.[2] Dezinformacja, podobnie jak terroryzm może wpływać na zmianę opinii, decyzji czy ugruntowanie określonego światopoglądu, jednocześnie, niejednokrotnie dotykając sfery wiedzy, postaw osób lub całych grup społecznych.
Dezinformacja dotyczy faktów, ale także może wprowadzać w błąd za pomocą zmanipulowanych przekazów mieszanych zawierających zarówno opinie, jak fałszywe przedstawianie faktów. Mogą to być wyrwane z kontekstu cytaty, pytania, opinie z wbudowaną tezą wprowadzającą w błąd co do stanu faktycznego, materiały wywołujące silną reakcję emocjonalną przez manipulowanie stanem faktycznym i wprowadzanie w błąd odbiorcy, co wpływa na zmiany zachowania lub poglądów u odbiorców.
Dezinformacja, jeśli jest celowa i zamierzona, może być częścią większego planu realizowanego przez wrogie osoby, organizacje czy państwa. Dezinformacja jest częścią domeny zagrożeń, określanej mianem Subversion (działania wywrotowe).
Organizacja, wszelkie przejawy dezinformacji powinna rozstrzygać na drodze prawnej, ale jednocześnie posiadać odpowiednie struktury przygotowane i gotowe do przeciwdziałania wszelkim zagrożeniom z obszaru WALKI INFORMACYJNEJ.
DEZINFORMACJĘ, czyli wszystko to co potocznie nazywa się FAKE NEWS dzielimy na następujące kategorie:
Ø Dezinformacja – celowe działanie, którego celem jest sfabrykowanie lub zaburzenie przekazu informacyjnego, by osiągnąć własne korzyści polityczne, społeczne, finansowe, militarne, etc. Efektem takiej narracji jest wprowadzenie w błąd drugiej strony (osoby/grupy/populacji), będącej odbiorcą przekazu dezinformacyjnego.
Ø Misinformation (Misinformacja) (dezinformacja niezamierzona) – to w efekcie braku wiedzy, znajomości kontekstu itp. powielanie nieprawdziwych i niezweryfikowanych informacji przez użytkownika, który bezkrytycznie przekazuje zmanipulowane treści. Tego typu materiały są udostępniane bez intencji wyrządzenia krzywdy.
Ø Malinformation (Maliinformacja) (złośliwe lub szkodliwe wiadomości) – informacje prawdziwe, udostępniane z intencją wyrządzenia krzywdy. Przykładem takiej sytuacji było zhakowanie i upublicznienie przez Rosjan treści maili sztabu wyborczego Hillary Clinton w celu zaszkodzenia wizerunkowi kandydatki Partii Demokratycznej. [3]
[1] AAP-6 Słownik terminów i definicji NATO
[2] Kodeks dobrych praktyk. Wspólnie przeciw dezinformacji. Praca zbiorowa. Kwiecień 2023.
[3] Kodeks dobrych praktyk. Wspólnie przeciw dezinformacji. Praca zbiorowa. Kwiecień 2023.
ŚWIADOMOŚĆ SYTUACYJNA – INFORMACYJNE PRZYGOTOWANIE ORGANIZACJI
Świadomość sytuacyjna jest definiowana jako "postrzeganie elementów i zdarzeń środowiskowych" Innymi słowy, świadomość sytuacyjna to zdolność do poznania i zrozumienia tego, co dzieje się wokół.
Świadomość sytuacyjna w ujęciu analityczno-informacyjnym (organizacyjnym) skupia się na gromadzeniu i analizie informacji w odniesieniu do środowiska (kontekstu), w którym zadania realizuje Organizacja oraz w odniesieniu do możliwych zagrożeń.[1] Świadomość sytuacyjna w ogólnym założeniu, dotyczy po prostu kontekstu zewnętrznego jak i wewnętrznego Organizacji, ale może być także nazywana:
Ø Charakterystyką środowiska;
Ø Informacyjnym przygotowaniem środowiska działania;
Ø Charakterystyką środowiska operacyjnego.
Za kontekst zewnętrzny uznaje się wszelkie procesy i zdarzenia (w tym geopolityczne) oraz aktywa zewnętrzne, regulacje czy przepisy prawa mające wpływ na funkcjonowanie Organizacji lub mogące mieć wpływ na jej funkcjonowanie w przyszłości (w aspekcie bezpieczeństwa informacji, jakości, zarządzania usługami oraz zapewniania ciągłości działania). W ramach badania kontekstu zewnętrznego bierze się pod uwagę także położenie Organizacji i obowiązki prawne, umowne oraz założenie jej funkcjonowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych w wymiarze lokalnym, jak i krajowym. Zagrożenie dezinformacją może mieć znaczący wpływ na ciągłość działania Organizacji, dlatego też działania dezinformacyjne skierowane w Organizację lub osoby, powinny być skrupulatnie monitorowane i analizowane.
Za kontekst wewnętrzny uznaje się wszelkie procesy zachodzące w Organizacji i mające wpływ na działanie wdrożonego i utrzymywanego systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji, jakością, usługami i ciągłością działania i inne.
Świadomość sytuacyjna w ujęciu organizacyjnym to także przygotowanie personelu Organizacji do zagrożeń, w tym przygotowanie specjalistycznych komórek lub Grup Roboczych reagujących na zaistniałe lub mogące zaistnieć niezgodności, zakłócenia lub zagrożenia.
W ramach wykrywania i przeciwdziałania DEZINFORMACJI Organizacja powinna posiadać co najmniej następujące role:
Ø Rzecznik prasowy;
Ø Analityk informacji (analityk wszelkich źródeł);
Ø Analityk ruchu sieciowego;
Ø Specjalista ds. bezpieczeństwa.
Powyższy Zespól, w sytuacji zagrożenia, tworzy Grupę Roboczą. Podstawowymi zadaniami będzie
Ø szczegółowa analiza zagrożenia,
Ø przygotowanie propozycji odpowiedzi dla Najwyższego Kierownictwa.
[1] PROJEKT WXC – Prelekcja na temat Świadomości Sytuacyjnej (Świadomość Sytuacyjna – Klucz do bezpieczeństwa) w ramach Euro Target Show 2024.
PRZYKŁADOWE PRZYGOTOWANIE ORGANIZACJI
Schemat nr 1 - Mapa Procesu – Opracowanie własne Przemysław Wardowski – PROJEKT WXC
Celem przeciwdziałania DEZINFORMACJI, Organizacja powinna posiadać w swoich zasobach przygotowany Kontekst zewnętrzny i wewnętrzny. To warunek konieczny i niezbędny. Bez znajomości KONTEKSTU, Organizacja nie będzie "dostrzegać" zagrożeń, a co za tym idzie nie będzie w stanie przygotować właściwego szacowania ryzyk i szans. Bez odpowiedniego zarządzania ryzykiem Organizacja nie będzie w stanie przygotować struktur ani procedur do przeciwdziałania i utrzymania ciągłości działania.
Ø Organizacja, w ramach analizy kontekstu zewnętrznego, powinna posiadać przygotowane listy głównych graczy prowadzących działania dezinformacyjne (mogących prowadzić działania dezinformacyjne) przeciwko Organizacji lub przeciwko Organizacjom współpracującym zależnym/współzależnym,
Ø Organizacja powinna posiadać przygotowane struktury wewnętrzne i role do prowadzenia czynności związanych z wykrywaniem i przeciwdziałaniem dezinformacji:
a. Rzecznik prasowy,
b. Analityk informacji (analityk wszelkich źródeł),
c. Analityk ruchu sieciowego,
d. Specjalista (Pełnomocnik) ds. bezpieczeństwa;
e. Grupa Robocza ds. analizy informacji (tworzona z powyższych ról),
f. Grupa Robocza Najwyższego Kierownictwa (Zespół Zarządzania Kryzysowego),
g. Radca Prawny.
Przykładowe zadania i obowiązki najważniejszych osób funkcyjnych (ról):
Ø Specjalista (Pełnomocnik) ds. bezpieczeństwa może odpowiadać za:
a. powoływanie Grupy Roboczej ds. analizy informacji,
b. rekomendowania Najwyższemu Kierownictwu rozwiązań,
c. informowanie Rzecznika Prasowego o zaistniałej sytuacji,
d. informowanie organów ścigania (jeśli to zasadne),
e. uczestniczenie w obradach Grupy Roboczej Najwyższego Kierownictwa (Zespół Zarządzania Kryzysowego).
Ø Grupa Robocza ds. analizy informacji jest ciałem doradczym, powoływanym przez Specjalistę (Pełnomocnika) da. Bezpieczeństwa, doraźnie, w sytuacji zaistnienia zagrożenia DEZINFORMACJĄ. Zadaniem grupy roboczej, w której zasiada poza Specjalistą (Pełnomocnikiem) ds. Bezpieczeństwa, analityk informacji, analityk ruchu sieciowego (pracownik cyberbezpieczeństwa) oraz Rzecznik Prasowy, powinno być:
a. szczegółowe ustalenie czy informacja jest dezinformacją, misinformacją, maliinformacją lub innym przejawem nieprawdziwej lub szkodliwej narracji,
b. ustalenie kto jest nadawcą informacji wraz z możliwym powiązaniami (jeśli to możliwe),
c. ustalenie kto jest adresatem informacji,
d. ustalenia zasięgu rozprzestrzenienia się informacji,
e. wypracowanie wstępnego stanowiska dla Najwyższego Kierownictwa,
f. wypracowanie dalszych rekomendacji i rozwiązań.
Ø Grupa Robocza Najwyższego Kierownictwa (Zespół Zarządzania Kryzysowego) to doraźnie powoływane ciało doradcze, w sytuacjach wystąpienia zagrożenia. Zadaniem Grupy Roboczej powinno być wypracowanie postępowania i przeciwdziałania.
Powyższy artykuł jest krótką próbą wskazania rozwiązań i dobrych praktyk dla Organizacji w zakresie przeciwdziałania DEZOINFORMACJI, a także swego rodzaju podsumowaniem podstawowych informacji na temat tego zjawiska. Każdego zainteresowanego tą problematyką odsyłam do dokumentu RESIST 2, który był wspomniany w powyższym tekście niejednokrotnie, lub zapraszam do kontaktu na projektwxc@projektwxc.com