Świadomość Sytuacyjna

Witam!

Dzisiaj parę słów o Świadomości Sytuacyjnej czyli Situational Awareness. Osobiście cieszę się, że w naszym Kraju mówi się o tym coraz więcej bo jest to dosyć istotna sprawa. O ile w organizacjach / instytucjach (zwłaszcza w formacjach mundurowych) Świadomość Sytuacyjna w ujęciu organizacyjnym jest bardzo poważnie traktowana, są odpowiednie komórki, które się tym zajmują na poziomie eksperckim, są szkolenia czy kursy (przynajmniej w Siłach Zbrojnych i służbach podległych MON tak jest), o tyle w ujęciu indywidualnym, osobistym, jest jeszcze wiele do zrobienia...... Dlatego też dzisiaj parę słów w tym w bardzo skondensowanej formie. Udostępniajcie i rozpowszechniajcie wiedzę.....

ŚWIADOMOŚĆ SYTUACYJNA.

DEFINICJA:

Świadomość sytuacyjna jest definiowana jako "postrzeganie elementów i zdarzeń środowiskowych" Innymi słowy, świadomość sytuacyjna to zdolność do poznania i zrozumienia tego, co dzieje się wokół ciebie.

Podając definicję w przystępnej formie możemy opisać świadomość sytuacyjną według poniższych punktów:

• Postrzeganie rzeczywistości i zdarzeń w czasie i przestrzeni oraz umiejętność zdefiniowania znaczenia zdarzeń jak i ich następstw;

• Zdolność dostrzegania i postrzegania zmian zachodzących w otoczeniu, zdolność zapamiętywania, rozpoznawania i przewidywania zagrożeń;

• Czujność i umiejętność przeprowadzenia oceny sytuacji jak również gotowość do podjęcia działań w razie potrzeby i/lub neutralizacji zagrożenia w wymiarze fizycznym jak i intelektualnym;

• W wymiarze osobistym/personalnym powinna być nierozerwalnie związana z co najmniej średnią sprawnością fizyczną oraz odpornością psychiczną;

• Ważnym elementem jest umiejętność deeskalacji / prowadzenia negocjacji kryzysowych oraz umiejętność wchodzenia w rolę i dobierania środków przeciwdziałania.

Świadomość sytuacyjna zasadniczo opisywana jest w dwóch w ujęciach:

1. Ujęcie organizacyjne - analityczno-informacyjne – gromadzenie i analiza informacji

w odniesieniu do środowiska (kontekstu), w którym zadania realizuje organizacja / instytucja oraz w odniesieniu do możliwych zagrożeń. W takim ujęciu świadomość sytuacyjna opisywana jest najczęściej jako:

 Kontekst zewnętrzny;

 Charakterystyka środowiska;

 Informacyjne przygotowanie środowiska działania;

 Kontrwywiadowcza charakterystyka środowiska (terenu).

2. Świadomość sytuacyjna w ujęciu bezpieczeństwa osobistego

Świadomość Sytuacyjna w ujęciu bezpieczeństwa osobistego.

• W nauczaniu bezpieczeństwa osobistego, Świadomość Sytuacyjna/Operacyjna jest czynnikiem podstawowym i najważniejszym. Świadomość Sytuacyjna to swego rodzaju sposób myślenia, (filozofia) o zagrożeniach, o byciu proaktywnym a nie pasywnym w wykrywaniu analizowaniu i przeciwdziałaniu zagrożeniom.

• Świadomość Sytuacyjna to „widzenie” więcej i lepiej. To także stan przygotowania na zagrożenia jak i do zmian. Osoba z wysoką Świadomością Sytuacyjną to nie nawiedzony fanatyk i/lub panikarz, tchórz, który wszędzie widzi zagrożenia. Osoba z wysoką Świadomością zdecydowanie nie jest jak przysłowiowa „owca” czyli indolent i/lub ignorant ale jest osobą, która zdaje sobie sprawę z tego, że zagrożenia istnieją i potrafi być na nie przygotowana. Taka osoba minimalizuje możliwość niechcianych i/lub niebezpiecznych zdarzeń, stara się nie zostawiać nic przypadkowi, przewiduje. Nie mówi „jakoś to będzie”.

• Osoba z wysoką Świadomością Sytuacyjną planuje ale potrafi także dostosować się do zmian i zaistniałej sytuacji. Szuka nowych rozwiązań, które mogą ochronić tą osobę, jej otoczenie jak i bliskich.

• To także ograniczone zaufanie.

STANY ŚWIADOMOŚCI/GOTOWOŚCI.

Jeśli mówimy o stanach świadomości sytuacyjnej (czasami nazywanej Świadomością Operacyjną lub Gotowością Operacyjną), to należy wspomnieć o żołnierzu Piechoty Morskiej USA oraz twórcy nowoczesnego systemu szkolenia strzeleckiego Dean „Jeff” Cooper, bo o Nim mowa, poza swoim bogatym życiorysem oraz doświadczeniem strzeleckim, wniósł do historii, także opracowanie dotyczące właśnie stanów Świadomości Sytuacyjnej, które to podzielił na cztery "poziomy".

STAN BIAŁY:

• Nieprzygotowany i całkowicie nieświadomy – stan niepożądany, możliwy w „AZYLU”;

• Wygląd: Osoba w wstanie BIAŁYM zazwyczaj ma głowę opuszczoną, oczy odwrócone lub „niewidzące”, brak kontaktu z bezpośrednim otoczeniem.

• Taka osoba zazwyczaj marzy lub rozmyśla o sprawach pochłaniających całkowicie jej uwagę, rozmawia przez telefon lub skupia się na wysyłaniu wiadomości tekstowych/mailowych, ewentualnie słucha muzyki bez realnego kontaktu z rzeczywistością otaczającą tą osobę.

STAN ŻÓŁTY:

• Stan swobodnej czujności. W tym stanie nie występują konkretne, fizyczne zagrożenia ale obiekt (osoba) jest czujna i świadoma sytuacji;

• Wygląd: Głowa podniesiona, obiekt świadomy otoczenia, nie opuszcza oczu, ewentualnie lekko przesuwa wzrok jednocześnie nie wpatrując się nadmiernie w osoby czy przedmioty. Sprężyste ruchy, uruchomione widzenie peryferyjne.

• W stanie ŻÓŁTYM nie spodziewasz się ataku ale nieustanie gromadzisz i analizujesz informacje z otoczenia. Obiekt nieustanie skanuje otoczenie, zapamiętuje sytuacje, przedmioty i osoby. Osoba (obiekt) może prowadzić rozmowę ale nie rozprasza jej to. Taką osobę bardzo trudno zaskoczyć. Pozostawanie w stanie ŻÓŁTYM minimalizuje ryzyko wystąpienia stanu POMARAŃCZOWEGO

STAN POMARAŃCZOWY:

• Stan konkretnej gotowości. Przebywasz w rejonie gdzie zagrożenie może wystąpić lub występuje w rejonie, obszarze ale nie w stosunku do Twojej osoby lub gdy na bazie obserwacji odczuwasz potencjalne zagrożenie (np. ktoś Cię śledzi). W tym stanie jesteś w stanie uniknąć konfrontacji bez kontaktu z zagrożeniem;

• Wygląd: Osoba w wstanie POMARAŃCZOWYM wchodzi w stan gotowości do podjęcia walki lub ucieczki. Głowa uniesiona, oczy aktywne, lekko napięte mięśnie, dłoń jest w gotowości do sięgnięcia po broń lub sprzęt podręczny jak i po telefon. Pełna aktywność.

• Taka osoba skanuje teren i intensywnie analizuje sytuację. Jest w gotowości do sięgnięcia po broń. Orientuje się doskonale w sytuacji i widzi zagrożenia, jak i możliwości. Wizualizuje ewentualną konfrontację. Unika wzroku potencjalnego napastnika ale nie spuszcza wzroku tylko lekko odwraca wzrok. Widzi peryferyjnie. Dostrzega różnice i drobne aspekty.

STAN CZERWONY:

• Stan kryzysowy/Stan konfrontacji;

• Wygląd: W pełni gotowy do walki. Ręce uniesione, broń w gotowości w kieszeniach lub w dłoni. Głowa podniesiona ale czoło lekko opuszczone. Postawa do walki. Mięśnie spięte.

• W stanie CZERWONYM stoisz twarzą w twarz z zagrożeniem. Być może unikniesz bezpośredniej konfrontacji w postaci walki ale jesteś do niej gotowy. Prowadzisz negocjacje kryzysowe i próbujesz de-eskalować sytuację. Ostatecznie uciekasz, walczysz o swoje przetrwanie lub chronisz bliskich.

ZAGROŻENIA – KLASYFIKACJA.

Klasyfikacja zagrożeń jest złożonym procesem, i tak naprawdę w chwili obecnej poza Klasyfikacją Stopni Alarmowych dla zagrożeń terrorystycznych oraz zagrożeń cybernetycznych, nie ma jednej uniwersalnej klasyfikacji, zwłaszcza w bezpieczeństwie osobistym. Instytucje/Organizacje, które profesjonalnie podchodzą do bezpieczeństwa organizacyjnego, w tym osobistego, same opracowują stopnie zagrożeń (poza oczywiście Stopniami Alarmowymi, które obowiązują, jako jednakowe, na całym terytorium UE oraz w państwach członkowskich NATO).

Na bazie moich doświadczeń ja proponuję następującą klasyfikację zagrożeń w bezpieczeństwie osobistym:

•STAN ZIELONY – całkowicie bezpiecznie – stan występujący w bezpiecznych, znanych miejscach – „AZYLACH***”;

•STAN SZARY – brak realnego zagrożenia ale zagrożenie może wystąpić (prawdopodobieństwo małe);

•STAN ŻÓŁTY – zagrożenie może wystąpić w otoczeniu (prawdopodobieństwo średnie);

•STAN POMARAŃCZOWY – wysoce prawdopodobne, że wystąpi lub występuje zagrożenie w otoczeniu lub w stosunku do osoby (bez kontaktu fizycznego);

•STAN CZERWONY – występuje zagrożenie wobec osoby lub bliskich (osób towarzyszących);

•STAN BRĄZOWY – konfrontacja;

•STAN CZARNY – stan kryzysu lub wojny.

***AZYL – miejsce bezpieczne, gdzie nie występują zagrożenia, lub takie gdzie dystans i/lub czas wystąpienia zagrożenia jest na tyle dużą wartością, że pozwoli nam swobodnie osiągnąć wyższe stany świadomości sytuacyjnej /gotowości. W AZYLU można pozostawać w BIAŁYM stanie świadomości sytuacyjnej. Musimy jednak być w gotowości do płynnego i szybkiego przejścia w stan ŻÓŁTY lub wyższy.

Ciąg dalszy nastąpi....